Su sondajı, yalnızca bir delik açmaktan ibaret değildir. Doğru tasarım, teknik hassasiyet ve jeolojik bilgi gerektiren bir mühendislik sanatıdır. İşte uzun ömürlü ve yüksek verimli bir su kuyusu için dikkat edilmesi gereken temel kriterler:
1. Jeolojik Keşif ve Lokasyon Stratejisi
- Akifer Haritalama: Yüzeysel incelemeler yerine, jeoelektrik veya sismik yöntemlerle yeraltı suyunun depolandığı akifer katmanlar ve fay hatları tespit edilmelidir. Çatlak sistemleri, suyun akış hızını artıran doğal kanallardır.
- Permeabilite-Porozite Dengesi: Kayanın su tutma (porozite) ve iletme (permeabilite) kapasitesi analiz edilmeli. Örneğin, kumtaşı yüksek poroziteye sahipken, kireçtaşı çatlaklar sayesinde permeabilite sağlar.
2. Derinlik ve Ekipman Planlaması
- Hedef Derinlik: Akifer tabakası 200 m derinde ise, 190 m’de duran bir kuyu hayal kırıklığı yaratır. Sondaj makinesi kapasitesi, hesaplanan derinliğin en az %20 üstünde seçilmeli.
- Sapma Kontrolü: Dikey delme için Drill Collar (ağırlık çubukları) ve gyro sensörlü dijital sistemler kullanılarak kuyu sapmaları önlenir. 5°’lik bir sapma, 200 m’de 17.5 m’lik yatay kaymaya yol açar!
3. Kuyu Tasarımı ve Malzeme Seçimi
- Çap Mühendisliği:
- 100 m’ye kadar: 12-16″ başlangıç çapı,
- 200 m+: 20″ veya üzeri çap tercih edilmeli.
- Neden? Geniş çaplar, daha büyük dalgıç pompaların montajına ve yüksek debiye olanak tanır.
- Teçhizat Seçimi:
- PVC Boru: Kimyasal direnci yüksek, ancak mekanik dayanımı sınırlı. 7 mm et kalınlığı şart.
- Çelik Boru: Yüksek basınçlı ve derin kuyularda tercih edilir. Epoksi kaplama ile korozyon önlenir.
- Köprü Filtreler: Kumlu zeminde 0.5-1 mm aralıklı filtreler, silti engellerken su girişini maksimize eder.
4. Çakıl Zarfı ve Hidrolojik Filtreleme
- Annülüs Aralığı: Teçhiz borusu ile kuyu cidarı arasındaki boşluk, en az 10-15 cm olmalı. Bu aralık, 3-8 mm çakıllarla doldurularak:
- Siltin kuyuya girişi engellenir,
- Suyun laminer akışı sağlanır,
- Kuyu ömrü uzar.
- Çakıl Kalitesi: Yıkanmış, tuz ve kil içermeyen çakıl kullanılmalı.
5. Kuyu Geliştirme (İnkişaf) ve Temizlik
- Mudcake Temizliği: Sondaj çamurunun oluşturduğu geçirimsiz tabaka, yüksek basınçlı su ve hava ile kırılmalı.
- Havalı Patlatma: 15-20 bar basınçla kuyu tabanından yüzeye doğru yapılan temizlik, çatlakları açar ve debiyi %30’a kadar artırır.
- Asitleme: Kireçtaşı formasyonlarda hidroklorik asit uygulaması, tıkanıklıkları çözer.
6. Bakım ve Performans Optimizasyonu
- Debi Testi: Kuyu işletmeye alınmadan önce 72 saatlik pompaj testi ile maksimum sürdürülebilir debi ölçülmeli.
- Periyodik Temizlik: 2-3 yılda bir havalı temizlik, mineral birikimlerini (demir, manganez) önler.
- Sensör Teknolojisi: Derinlik sensörleriyle su seviyesi ve pompa performansı izlenerek erken uyarı sistemi kurulabilir.
Sonuç: Doğru Parametreler = Doğal Rezervuar
Bir kuyu, yeraltındaki devasa bir depodur. Jeolojiye saygılı tasarım ve titiz uygulamayla, bu depodan onlarca yıl yüksek verim alınabilir. Unutmayın: Kalitesiz bir kuyu, görünmez bir israftır.
